بازنگری در یک روایت تاریخی؛ نگاهی به کتاب “جایگاه هولوکاست در پروژه صهیونیسم”
کتاب «جایگاه هولوکاست در پروژه صهیونیسم (اسطوره یا واقعیت)» نوشته سیدمحمد تراهی، اثری است که در سایه پژوهش‌های تاریخی، سیاسی و ایدئولوژیک منتشر شده و از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی به مخاطبان عرضه گردیده است. این اثر، در تلاش برای بازخوانی یکی از جنجالی‌ترین روایات قرن بیستم، یعنی مسئله هولوکاست، رویکردی نقادانه و تحلیلی را در پیش گرفته و تلاش دارد پیوند این واقعه با سیاست‌های جنبش صهیونیسم را به چالش بکشد.
تراهی در این کتاب، هولوکاست را نه صرفاً یک رویداد تاریخی، بلکه مفهومی می‌داند که در طول دهه‌های اخیر به یک اسطوره سیاسی و فرهنگی بدل شده است؛ اسطوره‌ای که ـ به زعم نویسنده ـ همواره در خدمت مشروعیت‌بخشی به رژیم صهیونیستی، تقویت روایت مظلوم‌نمایانه یهودیان، و سرکوب جریان‌های منتقد یا پرسشگر بوده است. نویسنده، با ارجاع به منابع مختلف، می‌کوشد نشان دهد که چگونه این «اسطوره» در تقاطع سیاست، رسانه و ایدئولوژی صهیونیستی، بدل به ابزار سلطه شده است.
کتاب در فصل‌های ابتدایی خود، به بررسی زمینه‌های فکری و نژادی شکل‌گیری دشمنی با یهودیان در اروپا می‌پردازد؛ دشمنی‌ای که از قرن نوزدهم، با کمک نظریه‌پردازانی چون چمبرلین و گوبینو، از قالب مذهبی به شکل نژادی درآمد و بعدها در دوران سلطه نازی‌ها، پشتوانه نظری نسل‌کشی شد. نویسنده با تحلیل این مبانی، تلاش می‌کند تا ذهن خواننده را از روایت تک‌بعدی و رسمی نجات داده و به درکی چندلایه از ریشه‌های ضدیهودگرایی در اروپا برساند.
اما آنچه محور اصلی کتاب را می‌سازد، نقد روایت رسمی هولوکاست از سوی جریان‌هایی چون رویزیونیست‌ها و محققان منتقد غربی است. تراهی به صراحت از تلاش محافل صهیونیستی برای سانسور دیدگاه‌های مخالف می‌گوید و با ذکر نمونه‌هایی از فشارهای سیاسی، حقوقی و رسانه‌ای علیه پژوهشگران مستقل، وضعیت آزادی آکادمیک در این حوزه را زیر سؤال می‌برد. به باور نویسنده، طرح پرسش‌هایی درباره آمار، ابعاد و حتی اصل واقعه، نه‌تنها نباید تابو باشد، بلکه بخشی از روند طبیعی تحقیق علمی است.
کتاب با ارائه مستنداتی از منابع اروپایی و تطبیق آن با سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اسرائیل، نتیجه می‌گیرد که هولوکاست، فراتر از یک تراژدی انسانی، به پروژه‌ای سیاسی بدل شده که مزایای گسترده‌ای برای صهیونیسم جهانی به‌همراه داشته است؛ از جلب همدلی جهانی تا کسب غرامت‌های کلان مالی و تسهیل اشغال سرزمین فلسطین.
برای مخاطبانی که دغدغه نقد روایات رسمی، تحلیل قدرت در تاریخ‌نگاری، و شناخت ابزارهای ایدئولوژیک دولت‌ها را دارند، کتاب «جایگاه هولوکاست در پروژه صهیونیسم» می‌تواند آغاز یک پرسش جدی باشد؛ پرسشی درباره مرزهای حقیقت، سیاست و تاریخ.
