مقاله: جنگ روایت‌ها؛ تقابل گفتمان دفاع و تجاوز در غزه
نویسنده
سید عبدالقیوم سجادی استاد، دانشگاه خاتم النبیین، افغانستان.
ناشر: فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع)
چکیده
عملیات طوفان‌الاقصی (هفتم اکتبر 2023م.) نقطۀ عطف مهمی در منازعۀ طولانی جریان مقاومت فلسطین با رژیم اشغالگر صهیونیستی است و منازعۀ نظامی اعراب و اسراییل با این رخداد وارد فاز تازه‌ای شد. گشوده‌شدن جبهۀ جدید جنگ نرم، در کنار جنگ سخت نظامی از مهم‌ترین پیامدهای طوفان‌الاقصی بود. تبیین چیستی و چرایی جنگ روایت‌ها و تقابل دو گفتمان دفاع و تجاوز در غزه، از موضوعات مهم منطقه‌ای و بین‌المللی و دارای ابعاد و پیامدهای مهمی است که در این نوشتار به بررسی آن پرداخته‌ایم. اسراییل با پیگیری سیاست سرکوب و کشتار گسترده، می‌کوشد روایت دفاع و مقاومت را برای همیشه از میان بردارد؛ اما بر خلاف خواست رژیم صهیونیستی، گشوده‌شدن جبهۀ جنگ نرم و رویارویی دو گفتمان دفاع و تجاوز در جنگ روایت‌ها، این رژیم را با چالش جدی روبرو ساخت. پرسش اساسی این است که در جنگ روایت‌ها در غزه کدام‌یک از دو گفتمان مقاومت یا اشغال در جایگاه برتر قرار دارند؟ این نوشتار با استفاده از روش و نظریۀ گفتمان به پاسخ این پرسش می‌پردازد. بر اساس نظریۀ گفتمان، دو گفتمان تجاوز و دفاع در مواجهه با یکدیگر تلاش می‌کنند تا ضمن برجسته‌سازی عناصر هویتی خویش و بازنمایی منفی از هویت گفتمان رقیب، خود را در جایگاه گفتمان مسلط قرار دهند و گفتمان رقیب را به حاشیه رانند. رژیم اسراییل در جنگ دو روایت، تلاش می‌کند هویت دفاع را برای خود بازنمایی کند و گفتمان رقیب را با دالّ تروریسم تعریف نماید. در مقابل جریان مقاومت می‌کوشد با استناد به عملکرد چندین‌ساله اشغالگری رژیم صهیونیستی و سیاست قتل و کشتار دسته‌جمعی مردم غزه، هویت تروریستی، اشغالگری و تجاوز‌گریِ رژیم اشغالگر را برجسته سازد. یافته‌های پژوهش با استفاده از روش و نظریۀ گفتمان نشان می‌دهد که رژیم اسراییل در جنگ روایت‌ها با شکست روبرو گشته و گفتمان دفاع و مقاومت در جایگاه برتر قرار دارند. جنگ نرم و تقابل روایت‌ها در غزه با پشتیبانی رسانه‌ها و انعکاس سیاست کشتار گسترده، زمینه‌های هژمونیک‌شدن گفتمان مقاومت را فراهم ساخت. تثبیت هویت مقاومت در گسترۀ جهانی، مشروعیت‌زدایی فزاینده از رژیم صهیونیستی، به‌حاشیه‌رانده‌شدن گفتمان سازش، افزایش نفرت عمومی علیه گفتمان تجاوز و بازنمایی تصویر فریبکارانۀ حقوق بشر آمریکایی از مهم‌ترین پیامدهای جنگ روایت‌ها در غزه بود. هر یک از عناصر یاد‌شده در‌نهایت به برتری گفتمان مقاومت و شکست گفتمان تجاوز در گستردۀ منطقه‌ای و جهانی انجامیده است. تبدیل‌شدن هویت تجاوز و اشغالگریِ رژیم صهیونیستی به تصور جمعی جامعه جهانی، گسترش انزجار و نفرت از سیاست سرکوب و تجاوز اسراییل و شکل‌گیری موج تازۀ افکار عمومی در حمایت از گفتمان مقاومت و مخالفت با گفتمان تجاوز، ناکامی گفتمان اشغال و تجاوز و برتری گفتمان دفاع و مقاومت فلسطین را بازنمایی می‌کند. نتیجه اینکه به‌رغم سیاست قتل و کشتار گستردۀ مردم غزه و فلسطین، اسراییل در دستیابی به اهداف خود ناکام مانده است و در‌نهایت در جنگ روایت‌ها، گفتمان دفاع و مقاومت به تصور عمومی جامعۀ جهانی تبدیل شده و در جایگاه برتر قرار گرفته است.
کلیدواژه‌ها: طوفان‌الاقصی جنگ روایت‌ها گفتمان دفاع گفتمان تجاوز رژیم اشغالگر قدس غزه
