بازشناختن فلسطین: روایتی دیگر از میانهی واژگان جهان
در جهانی که تصویر فلسطین اغلب در قاب کلیشههای رسانهای و گفتمانهای یکسویه قدرت بازنمایی میشود، کتاب بازشناختن غریبه: خواندن فلسطین از میانه پیرنگ نوشته ایزابلا حمّاد، تلاشی جسورانه و متفاوت است برای شکستن این چارچوبها. حمّاد در این اثر تاملبرانگیز، از مرزهای سنتی تحلیل سیاسی فراتر میرود و با نگاهی عمیق به نقش زبان، ادبیات و روایت، جایگاه مبارزه فلسطینی را از نو ترسیم میکند.
این کتاب نه صرفاً اثری آکادمیک است و نه فقط روایتی احساسی؛ بلکه ترکیبی سنجیده از تجربهٔ زیسته، بینش تاریخی، و نقد گفتمانی است. حمّاد به دقت نشان میدهد که چگونه روایتهای غالب ـ آنچه ما «پیرنگ اصلی» میپنداریم ـ میتوانند خود به ابزاری از اشغال بدل شوند: اشغال حافظه، اشغال زبان، اشغال واقعیت. او از مخاطب میخواهد تا به «غریبه» نه بهعنوان دیگری، بلکه بهعنوان بخشی از واقعیتی سرکوبشده بنگرد که از دل انکار تاریخی بیرون آمده است.
در این کتاب، فلسطین نه صرفاً جغرافیایی نزاعآلود، بلکه متنی باز، در حال بازنویسی، و چندلایه است. حمّاد با تحلیل نقش ادبیات در مقاومت فرهنگی، نشان میدهد که چگونه رمان، شعر، و داستان کوتاه، سلاحهایی بیصدا اما مؤثر در بازتعریف هویت فلسطینی بودهاند. از این منظر، «پیرنگ» دیگر فقط ساختار روایی داستان نیست؛ بلکه ساختار قدرت، دیدن و نادیدن، گفتن و ناگفتن است.
نویسنده با زبانی آمیخته از تأمل و تجربه، به نقاطی از تاریخ اشاره میکند که در حاشیه ماندهاند؛ لحظاتی که در خاطرات مردم حک شدهاند، اما در روایتهای رسمی جایی ندارند. او از «بازشناختن» میگوید، یعنی تلاش برای دیدن دوباره، شناختن دوباره، و مهمتر از همه: شنیدن صداهایی که خاموش ماندهاند.
بازشناختن غریبه کتابی است برای آنان که میخواهند روایت فلسطین را نه از بلندگوهای جهانی، که از لایههای درونی فرهنگ و حافظه بخوانند. این کتاب نه تنها برای فهم سیاست، بلکه برای فهم انسان، روایت، و مرزهای ادراک، ضروری است.