خاطرات سفیر؛ روایتی شخصی از نمایندگی ایران و اسلام در قلب اروپا
کتاب خاطرات سفیر روایتی است صمیمی، واقعی و تأمل‌برانگیز از تجربه زیسته‌ی یک بانوی ایرانی محجبه در غربت. نیلوفر شادمهری، نویسنده این اثر، در قالب سی خاطره کوتاه و منسجم، خواننده را به سفری می‌برد به پاریس؛ نه فقط به کوچه‌پس‌کوچه‌های این شهر رؤیایی، بلکه به اعماق ذهن و دل دختری که در میانه‌ی غربت، مسئولیتی فراتر از دانشجویی برای خود تعریف می‌کند: نمایندگی از سوی دین، فرهنگ و سرزمینی که همیشه به آن افتخار کرده است.
این کتاب که نخستین‌بار در سال ۱۳۹۵ توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد و حالا به چاپ نودم رسیده، به‌سادگی توانسته مرز میان خاطره‌نگاری شخصی و دغدغه‌نگاری اجتماعی را بردارد. خاطرات سفیر روایت زندگی در کشوری است که بسیاری آن را مهد آزادی می‌دانند، اما نویسنده‌اش با زبان بی‌پرده از چالش‌های هویتی، فرهنگی و دینی که با آن روبه‌رو بوده سخن می‌گوید؛ از نگاهی سنگین که بر حجابش دوخته شده تا کنجکاوی‌های غریب هم‌کلاسی‌هایی که تصورشان از یک زن ایرانی، کلیشه‌ای و مبهم بوده است.
شادمهری در این کتاب، تنها یک دانشجوی دکترای طراحی صنعتی نیست؛ او به‌تدریج در نقش یک «سفیر» ظاهر می‌شود؛ سفیری که نه با مأموریت سیاسی، بلکه با ایمان شخصی‌اش پا به میدان می‌گذارد. او روایت می‌کند که چگونه ناخواسته تبدیل به مرجعی برای پاسخ به پرسش‌هایی درباره‌ی ایران، اسلام، حجاب و حتی انقلاب اسلامی شده است. «رفتار و گفتارم بیش از اینکه معرف من باشد، معرف یک مسلمان ایرانی بود»، این جمله، ستون فکری کتاب را شکل می‌دهد؛ دغدغه‌ای که در تمامی خاطرات جاری است.
سبک نگارش کتاب، صمیمی و بی‌تکلف است؛ زبان آن ساده و روان و فضای روایی‌اش خواننده را به همراهی دعوت می‌کند. مخاطب در هر خاطره با مسئله‌ای تازه مواجه می‌شود: از نحوه واکنش به توهین‌ها، تا برخوردهایی آمیخته به احترام، تا بحث‌های چالش‌برانگیز در کلاس و حتی جلسات خصوصی با استادان. اما آن‌چه این خاطرات را متمایز می‌کند، نگاه مسئولانه نویسنده نسبت به موقعیت خود است؛ او نه منفعل، بلکه فعالانه در مسیر تبیین باورهایش حرکت می‌کند.
خاطرات سفیر، همچنین در بُعدی دیگر، پاسخی است عملی به بسیاری از شبهات رایج درباره‌ی سبک زندگی اسلامی در بستر مدرن غرب. کتاب نه تنها برای علاقه‌مندان به تجربه‌ی زیسته زنان مسلمان در غرب، بلکه برای تمام دانشجویان و افرادی که قصد مهاجرت دارند، خواندنی و آموزنده است.
این اثر از دل تجربه‌ای شخصی برآمده، اما توانسته به‌خوبی تجربه‌ای جمعی را بازنمایی کند. شادمهری با نگارش این کتاب، پلی میان فرهنگ‌ها ساخته است؛ پلی از جنس گفت‌وگو، از مسیر ادب و اندیشه، و نه تنش و تعصب. او سفیری است که نه با گذرنامه، بلکه با قلم و باور، نمایندگی کرده است.
