«مسجد آبی»؛ روایت پنج سال تلاش فرهنگی شهید بهشتی در هامبورگ
کتاب مسجد آبی نوشته‌ی محسن ذوالفقاری و منتشرشده توسط نشر معارف، روایت مستند و تحلیلی از دوران فعالیت‌های شهید آیت‌الله دکتر محمدحسین بهشتی در مسجد امام علی (ع) هامبورگ است؛ مسجدی که به‌عنوان نمادی از حضور و تأثیر اسلام در قلب اروپا شناخته می‌شود.
ساختار کتاب در سه فصل تنظیم شده است: «مقدمات و انگیزه‌ها»، «اقدامات و خاطره‌ها»، و «پرسش‌ها و پاسخ‌ها». در فصل نخست، شهید بهشتی از چگونگی اعزام به آلمان و پذیرش مسئولیت امامت مسجد سخن می‌گوید. فصل سوم نیز شامل پاسخ‌های او به پرسش‌های ساواک، خبرنگاران و علاقه‌مندان پس از بازگشت به ایران است. اما فصل دوم، مهم‌ترین بخش کتاب، گزارشی جامع از فعالیت‌های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی او در مرکز اسلامی هامبورگ طی پنج سال و دو ماه اقامتش در آلمان ارائه می‌دهد.
شهید بهشتی با نگاهی جامعه‌محور به دین، مسجد امام علی را صرفاً یک فضای عبادی نمی‌دانست، بلکه آن را به نهادی برای آموزش، اتحاد مسلمانان، گفت‌وگوی ادیانی و پاسخ‌گویی به نیازهای روحی و فکری نسل جوان مهاجر بدل کرد. فعالیت‌هایی که ذیل دوازده عنوان از جمله آموزش قرآن، برگزاری نماز جماعت، جلسات مناظره، ارتباط با دانشگاه‌ها و مسیحیان، و حتی پاسخ‌گویی به مسائل خانوادگی مهاجران ثبت شده‌اند.
نویسنده با بهره‌گیری از سخنرانی‌ها، دست‌نوشته‌ها و خاطرات شهید بهشتی، تصویر دقیقی از دغدغه‌های فکری و نگاه عمل‌گرایانه او به تبلیغ دین در محیطی غربی ارائه کرده است. این کتاب، نه‌تنها اسنادی تاریخی را بازخوانی می‌کند، بلکه مخاطب را با تفکر سیستمی و آینده‌نگرانه‌ی بهشتی آشنا می‌سازد؛ تفکری که همواره بر پیوند عقلانیت، معنویت و عمل اجتماعی تأکید داشت.
در پایان کتاب نیز مجموعه‌ای از تصاویر مستند از فعالیت‌های فرهنگی شهید بهشتی در هامبورگ منتشر شده که بر غنای اثر افزوده است.
«مسجد آبی» برای دانشجویان، پژوهشگران، و علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران، همچنین کسانی که به نقش دین در فضای مهاجرت و گفت‌وگوی بین‌فرهنگی علاقه‌مندند، اثری خواندنی و الهام‌بخش است.
