بازخوانی تاریخ هویت: از شاهنشاهی تا ملت مدرن
کتاب «هویت ایرانی از دوران باستان تا پایان پهلوی»، اثر احمد اشرف، روایتی تحلیلی و ژرف‌نگر از یکی از مهم‌ترین پرسش‌های تاریخ فرهنگی ایران است: ایرانی بودن یعنی چه؟
در جهانی که مرزهای ملی و قومی همواره زیر سؤال رفته‌اند، و در عصری که مفهوم هویت، از شعارهای سیاسی تا دغدغه‌های فردی را دربرگرفته، احمد اشرف در این اثر پژوهشی کوشیده است تا با نگاهی جامعه‌شناسانه، مسیر تاریخی و پر فراز و نشیب شکل‌گیری هویت ایرانی را بازخوانی کند.
این کتاب نه تنها به گذشته ایران باستان و دوران پادشاهی‌های پیش از اسلام می‌پردازد، بلکه با عبور از سده‌های میانه، به بررسی تلاقی دین و ملیت در دوره صفویه و سپس دگرگونی‌های مدرن در عصر قاجار و پهلوی می‌رسد. نویسنده در تحلیل خود بر این نکته تأکید می‌کند که «هویت»، برخلاف تصور عام، یک جوهر ذاتی و ثابت نیست، بلکه ساخته و پرداختۀ مناسبات تاریخی، تعامل با «دیگری»، و تحولات فکری و سیاسی هر عصر است.
با تکیه بر مفاهیمی چون «ما و دیگران»، کتاب نشان می‌دهد که چگونه ایرانیان در طول تاریخ کوشیده‌اند خود را در نسبت با بیگانگان تعریف کنند: گاه در قالب یک امپراتوری تمدن‌ساز، گاه در مقام یک ملت تحت استعمار فکری و سیاسی، و گاه با احیای هویت شیعی-ایرانی به‌عنوان عنصر تمایز و انسجام.
کتاب همچنین به نقش دولت‌ها در بازتعریف یا بازنمایی این هویت می‌پردازد؛ از سیاست‌های فرهنگی پهلوی اول در نوسازی هویت ملی گرفته تا واکنش‌های سنت‌گرایانه و بازاندیشی‌های روشنفکران ایرانی در قرن بیستم.
در دورانی که بحث درباره «هویت» بیش از همیشه داغ و تکرارشونده است، اثر احمد اشرف ابزاری تحلیلی در اختیار خواننده قرار می‌دهد تا بداند چگونه این مفهوم در دل تاریخ شکل گرفته، دگرگون شده و به مسأله‌ای زنده در جامعه امروز بدل شده است.
اگر به دنبال نگاهی عمیق به ریشه‌های فرهنگی و تاریخی خود هستید، این کتاب راهی به قلب تاریخ ایران و جان هویت ایرانی است.
