ایرانیان و هویت ملی؛ واکاوی ریشهها و بازخوانی راه آینده
کتاب «ایرانیان و هویت ملی» اثری تأملبرانگیز و تحلیلی است که در دل کشاکش جهانیسازی و بحرانهای هویتی، به بازخوانی یکی از کهنترین و تأثیرگذارترین تمدنهای جهان میپردازد. این کتاب کوششی است برای تعریف و تبیین ریشههای تاریخی، فرهنگی و معنوی هویت ایرانی؛ هویتی که از دل تاریخ پر فراز و نشیب پنجهزار ساله سر برآورده و امروز با پرسشهایی بنیادین مواجه است.
نویسنده در آغاز با طرح این پرسش که چرا نگاه غالب جهانی در قرون اخیر، غرب را محور برتر اندیشه و هویت انسانی معرفی کرده است، به نقد آنچه «مرجعیت فرهنگی غرب» میخواند میپردازد. از نگاه او، سلطه سیاسی و نظامی استعمار تنها بخشی از داستان است و بخش دیگر آن، تلاش هدفمند برای تحقیر و تضعیف هویتهای مستقل مانند هویت ایرانی بوده است.
اما ایران، تنها یک کشور نیست؛ یک گرانیگاه تمدنی است که در چهارراه سه قاره کهن جهان قرار دارد و طی قرون، نهتنها از تمدنهای بزرگی چون چین، هند، بابل، یونان و مصر تأثیر پذیرفته بلکه خود نیز بر بسیاری از آنها تأثیرگذار بوده است. از این منظر، هویت ایرانی صرفاً یک مفهوم جغرافیایی یا نژادی نیست، بلکه ساختاری پویا و زنده است که دین، فرهنگ، ادب، اخلاق و پایداری تاریخی آن را شکل دادهاند.
کتاب در دو بخش تنظیم شده است: بخش نخست، به تعریف هویت از زوایای گوناگون (فلسفی، نژادی، فرهنگی، ادبی و اجتماعی) میپردازد. در بخش دوم، مؤلف نگاهی به وضعیت هویت در ایران معاصر دارد و ابعاد روانی، فرهنگی و اجتماعی آن را در بستر چالشهای امروز بررسی میکند. همچنین نقش دولت در تقویت این پایهها بهعنوان وظیفهای تمدنی و تاریخی تبیین میشود.
«ایرانیان و هویت ملی» کتابی است برای آنان که دغدغهی پرسش از «من کیستم؟»را در سطح ملی دارند؛ کتابی که هم به گذشته مینگرد، هم هشدار اکنون را میدهد و هم دعوتی به ساختن آیندهای مبتنی بر بازآفرینی هوشمندانه هویت ایرانی است.