رسانهها، ذهنها و سلطهی نرم
معرفی کتاب «رسانهها؛ اقناع و پروپاگاندا» نوشتهی مارشال سولس
کتاب رسانهها؛ اقناع و پروپاگاندا اثر مارشال سولس، با ترجمهی احسان شاهقاسمی و ویراستاری علمی محمدرسول علیزاده اصلی، یکی از آثار آموزشی و تحلیلی مهم در حوزهی رسانه و ارتباطات است که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. این کتاب، با نگاهی انتقادی و هدفمند، تلاش دارد مخاطب را از وضعیت صرفاً مصرفکنندهی پیامهای رسانهای به کنشگری آگاه در برابر سازوکارهای اقناع، تأثیرگذاری و فریب سوق دهد.
سولس در این اثر، با جداسازی مفهومی میان اقناع و پروپاگاندا، بر آن است که نشان دهد چگونه رسانهها نه فقط بهمثابه ابزارهای اطلاعرسانی، بلکه بهعنوان بازوهای فرهنگی و روانی قدرتهای سیاسی و اقتصادی عمل میکنند. او با استفاده از ترکیب تحلیلهای مفهومی، مثالهای عینی، و پرسشهای راهبردی، سعی دارد سازوکارهای پنهان اقناع در رسانهها را برای خواننده آشکار کند.
کتاب در هفت فصل تنظیم شده است و هر فصل آن همچون یک حلقهی تکمیلی در زنجیرهی شناخت ساختار سلطهی نرم رسانهای عمل میکند. فصل نخست با عنوان رندان پیوسته مشغولاند، ورودی هوشمندانه به فضای کنشگری بیوقفهی رسانهها در اقناع و تأثیرگذاری است. در فصل دوم با عنواندرآمد؛ طیف اقناع، نویسنده تصویری طیفی از انواع اقناع، از تبلیغات ساده تا تکنیکهای پیچیدهی پروپاگاندا ارائه میدهد.
از دیگر مباحث کتاب میتوان به فصل رتوریک و اقناع اشاره کرد که هنر سخنوری و استدلال را بهعنوان ابزارهای مؤثر اقناع بررسی میکند. فصل تصویرهای اثرگذار، نقش پررنگ تصویر در اقناع مخاطب را تحلیل میکند. فصل افکار عمومی و ساخت رضایت، نگاهی دارد به چگونگی مهندسی ذهنیت جمعی و ساختن رضایت اجتماعی از دل اطلاعات هدفمند. همچنین دو فصل پایانی آگهیهای تبلیغاتی و فرهنگ مصرفی و روانشناسی نفوذ، نشان میدهند چگونه سرمایهداری از رسانهها بهعنوان ابزارهای تثبیت نظام مصرف و سلطه بهره میبرد.
کتاب رسانهها؛ اقناع و پروپاگاندا نهتنها برای دانشجویان و پژوهشگران حوزهی ارتباطات، بلکه برای همهی فعالان رسانهای، مدیران فرهنگی، و حتی مخاطبان عامی که میخواهند با نگاهی عمیقتر و آگاهانهتر رسانهها را دنبال کنند، اثری ضروری و خواندنی است.