روایتی تحلیلی از «دیگریسازی» در سینما
کتاب «شرقشناسی هالیوود: تحلیل روایت پسااستعماری مسلمانان در سینمای هالیوود» اثری پژوهشی و بینارشتهای است که در قالب هفت فصل، به بازنمایی ملل شرق ـ بهویژه اسلام و مسلمانان ـ در سینمای جریان اصلی آمریکا میپردازد. این کتاب، با بهرهگیری از چارچوب نظری مطالعات پسااستعماری، نظریه بازنمایی و روایت، تلاش میکند روند «دیگریسازی» از مسلمانان را در هالیوود واکاوی کند؛ فرآیندی که در همپوشانی با سیاست، رسانه و قدرت عمل میکند.
نویسنده با طرح پرسشی محوری، به دنبال آن است که بداند چگونه روایتها و تصاویر سینمایی هالیوود، درک عمومی از مسلمانان را شکل میدهد و چه گفتمانهایی دربارهی اسلام، زنان مسلمان، قومیت، نژاد، سیاست و هراس در این بازنماییها جریان دارد.
نویسنده با تحلیل چهار فیلم تأثیرگذار یعنی در سرزمین خون و عسل، ملکه صحرا، حرارت جاوا و غیرقابل درک، نشان میدهد چگونه نگاه شرقشناسانه و تبار آن در استعمار فرهنگی، در دل روایتهای سینمایی بازتولید میشود. تحلیل این فیلمها نمایانگر آن است که اگرچه ادبیات رسانهای هالیوود در دهههای اخیر دچار تغییراتی شده، اما بسیاری از کلیشهها و پیشداوریها همچنان در لایههای زیرین روایتها باقی ماندهاند.
کتاب به درستی اشاره میکند که واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نقطهی عطفی در تشدید اسلامهراسی و ترسآفرینی نسبت به مسلمانان بود؛ موضوعی که نهتنها در گفتمانهای سیاسی، بلکه در زبان روایت سینما نیز رسوخ کرده است. در این میان، زنان مسلمان اغلب با ترکیبی از نگاه اگزوتیک (شرقگرایانه) و ستمدیده، و مردان با کلیشههایی از خشونت، تعصب یا تروریسم به تصویر کشیده میشوند.
نویسنده با اتکا به مبانی نظری دقیق، تلاش دارد نشان دهد که سینما تنها بازتابدهندهی واقعیت نیست، بلکه فعالانه در ساخت و تثبیت گفتمانهای قدرت عمل میکند. بنابراین، شرقشناسی هالیوود را میتوان تلاشی آگاهانه برای بازخوانی انتقادی یکی از مهمترین ابزارهای شکلدهی افکار عمومی جهان غرب دانست.
این کتاب برای علاقهمندان به مطالعات فرهنگی، سینما، رسانه، علوم سیاسی و روابط بینالملل، منبعی غنی، روشمند و مسئلهمحور بهشمار میرود که درکی عمیق از نسبت میان تصویر، قدرت و ایدئولوژی ارائه میدهد.